ویژگی های زبانی موثر در فرایند ترجمه

۱. اجزای معنایی : به یک سری از واژگان اطلاق میشود که از یک زبان به زبان دیگر متفاوت است. مثلا در زبان انگلیسی برای جمع بستن از s استفاده میشود که این s از لحاظ گرامری یک پسوند برای اسم و یا فعل محسوب میشود. اما در زبان aguaruna ، معنای جمع بودن در ریشه ی فعل نهفته است و جدا نمی شود. به مثال های زیر برای فهم بهتر این تفاوت ها دقت کنید :

1. Tupikau (he runs)

2. Pisaju (They run)

۲. وجود اجزای معنایی یکسان در چندین ساختار واژگانی سطحی مختلف : مثلا به لغت sheep در انگلیسی توجه کنید، اگر چه لغات lamb, ram, ewe همانند sheep یک معنا را دارند، اما هر کدام از این لغات دارای معنای اضافی نیز هستند مثلا در lamb به گوسفند جوان؛ در ram به گوسفند بالغ و مذکر و در ewe به گوسفند بالغ و مونث اشاره می کند. اما برای ترجمه ی همین لغات به زبان huambisa باید یک کلمه ی sheep را با جزییات بکار برد چون بقیه لغات نام برده شده در این زبان وجود ندارد. مثلا برای لغت ram باید گفت sheep big و برای ewe گفت sheep its woman

ترجمه بخش کوچکی از کار آقای دیهیمی

سرمشق گیری از نمونه های ترجمه ی مترجمان صاحب نام و صاحب صلاحیت، یکی از شاه کلیدهای موفقیت و کسب خبرگی برای مترجمان تازه کار است. از این رو مقابله ترجمه های خوب با متن اصلی جزیی تفکیک ناپذیر از سیر پختگی و مهارت افزایی مترجمان نو آموز به شمار می رود.

برای شروع و مقابله ی بخش کوچکی از کار آقای دیهیمی، یک پاراگراف از مقاله ی " جان پلامناتز " تحت عنوان " لیبرالیسم " انتخاب شده است. ترجمه این مقاله بلند در نشریه ناقد به چاپ رسیده است.

Political theory in the West has had a "bias" towards democracy from the time that the modern state arose and long before it became democratic. It has held that the legitimacy of government derives from the consent of the governed, and has spoken of this consent as if it consisted, not in mere acquiescence or acceptance of custom, but in a specific act, a social contract. No doubt, it began by relegating this contract to a mythical past; and yet contract implies deliberate agreement. This is already clear in Locke's political philosophy; when he says that every man must consent for himself, since the consent of his ancestors cannot bind him. Locke, of course, was no democrat, and qualified his initial assertions so as to draw no democratic conclusions from them. But he spoke of rights that all men have, merely because they are men, and he argued that governments are obliged to protect these rights, and that subjects have the right to resist or remove governments when they fail in this duty. His argument has democratic implications, though neither he nor his contemporaries drew them.

فلسفه ی سیاسی در غرب از زمانی که دولت مدرن سر برآورد و مدت ها پیش از آن که این دولت دومکراتیک شود، نوعی " سوگیری " به سمت دوموکراسی داشت. اعتقاد بر این بوده است مشروعیت حکومت از رضایت حکومت شوندگان نشآت می گیرد، و از این رضایت طوری سخن گفته شده است که گویی این رضایت نه صرفاً در اطاعت یا پذیرش آداب و سنن، بلکه در یک عمل خاص، یعنی در قرارداد اجتماعی، نهفته است. بی تردید، این نظر با ربط دادن این قرارداد به گذشته ای اسطوره ای آغاز شد، و با این حال، قرارداد ایفا کننده ی توافق دلبخواهی است. این مطلب در فلسفه ی سیاسی جان لاک کاملاً مشهود است، آنجا که می گوید: هر شخصی باید شخصاً رضایت بدهد، زیرا رضایت اجداد او نمی تواند او را مقید سازد. البته لاک دموکرات نبود، و تصریحات اولیه ی خود را چنان مقید و مشروط می کرد که نتوان از آنها نتیجه ای دموکراتیک گرفت. اما او از حقوقی سخن می گفت که انسانها به صرف انسان بودن دارند، و می گفت حکومت ها مکلفند از این حقوق حفاظت کنند و اتباع حق دارند زمانی که حکومت از عهده ی این وظیفه اش بر نیامد در برابرش مقاومت کنند یا سرنگونش کنند. استدلال و گفته های او نتایج دموکراتیک دارد، هرچند نه خود او این نتایج را گرفت و نه هیچ یک از معاصرانش.


منبع
languagering.com

ترجمه تخصصی متون، انتخاب مترجم: از کجا، چگونه؟

امروزه در سرتاسر وب، آگهی های متعددی در خصوص ترجمه متون تخصصی، ترجمه حرفه ای، ترجمه ارزان، ترجمه سریع، ترجمه تضمینی و غیره مشاهده می کنید که در آن افراد آمادگی خود را جهت ترجمه متون عمومی و تخصصی در کلیه رشته ها اعلام نموده اند.

اگر چه ارسال یک آگهی کار سختی نیست، اما آیا برآورده سازی نیاز مشتری یا دانشجویی که تنها مدت کوتاهی تا زمان تحویل ترجمه خود دارد کار ساده ای است؟ خیر!ترجمه نیز همانند دیگر شاخه های علوم، کاری تخصصی است و نیازمند مهارت و تجربه کافی در زبان مورد استفاده و فن ترجمه می باشد.

چند نکته مهم در خصوص انتخاب مترجم:

معرفی انواع ترجمه شفاهی

با گسترش علم، جهانی سازی و به تبع آن، لزوم توسعه ارتباطات بین المللی، برقراری ارتباط مؤثر بین شرکت ها و سازمان ها و افراد (در مجامع علمی) امری مهم و ضروریست.

این ارتباطات از طریق نمایشگاه ها، کنفرانس های بین المللی، همایش های جهانی، اجلاس بین المللی، سمپوزیوم های دوره ای و برنامه هایی از این قبیل میسر می گردد.

در کنار غنای مطالب ارائه شده در این مجامع، کیفیت و نحوه ارائه آنها به زبان انگلیسی به عنوان زبان واحد بین المللی و بالعکس (نمایشگاه ها، کنفرانس ها، اجلاس و سمینارهای بین المللی داخلی) حائز اهمیت است. لذا زمانیکه سخنران تسلط کامل برای ارتباط با مخاطبین به زبان انگلیسی یا فارسی ندارد، لزوم بهره گیری از مترجم همزمان امری ضروری خواهد بود.

در این مقاله با انواع ترجمه شفاهی و نقش مترجم در هرکدام از آنها آشنا خواهید شد.

مترجم همزمان (Simultaneous Interpreter)

از دانش بالا و تجربه قابل توجه برخوردار بوده و متن سخنرانی را در آن واحد ترجمه می کند، لذا فرصتی برای خطا و اصلاح ترجمه خود ندارد.نکات مهم درباره ترجمه همزمان

توانش ترجمه

موضوع توانش ترجمه (translation competence)، یکی از موضوعات بحث بر انگیز در مطالعات ترجمه در چند سال اخیر بوده است. اهمیت این موضوع از چند دلیل ناشی می شود که مهمترین دلیل آن نیاز مبرم طراحان دوره های آموزش مترجم به درک هر چه ملموس تری از اصلی ترین هدف دوره های آموزشی که همان دست یابی به توانش ترجمه است، می باشد.

صاحب نظران حوزه طراحی برنامه های آموزشى از جمله نیشن و مکلیستر ترسیم دقیق هدف یا اهداف اصلی آموزش و بررسی اصول و مبانی نظری در این خصوص را در برنامه ریزی یک سیستم آموزشی، مهمترین گام و مقدم بر دیگر اقدامات برمی شمارند. لیکن علاوه بر طبیعت انتزاعی این پدیده، انگشت شمار بودن پژوهشهای تجربی را میتوان دلیل اصلی حل نشدن معمای توانش ترجمه برشمرد. بعلاوه، در ابتدا لازم به ذکر است که علی رغم شباهت واژگانی توانش ترجمه در مطالعات ترجمه، این مفهوم با توانش زبانی (linguistic competence) در زبانشناسی متفاوت می باشد.

نگاهی به تجربه های عملی یک مترجم شفاهی

مقدمه

بیش از ده سال حضور دائم در جلسات دیدارهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی فیمابین مقامات ایرانی و همتایان خارجی و همچنین حضور در همایش های بین المللی که در برخی موارد از هشت ساعت در روز هم فراتر می رفت و در ضمن خستگی طاقت فرسا توأم با تجربیات آموزنده ای بر ای نگارنده این نوشتار بود؛ وی را برآن داشت که به نگارش این تجربیات و انتقال آنها به علاقه مندان ترجمه شفاهی بپردازد .البته مقالات و نوشتارهای مربوط به اصول و فن ترجمه نوشتاری فراوان هستند ولی حداقل نگارنده با این مورد مواجه نشده است که مترجمان شفاهی تجربه های خود را به رشته تحریر درآورند. نگارنده امید دارد با این کار دیگران را هم تشویق کند تا آنها هم به نوبه خود به این کار مبادرت نمایند. امروزه « ترجمه شفاهی » یک حرفه کاملاً تخصصی و علمی محسوب می شود و همچون سایر « علوم دانشگاهی »؛ دارای اصول و راهکارهای خاص خود است که تحقیق و مباحثه و رویکرد علمی با آن به مرور زمان باعث رشد و اعتلای ترجمه همزمان خواهد شد .با وجود پیشرفت های گسترده و کاربردهای بسیار رایانه و دستگاه های ترجمه ماشینی در کشورهای صنعتی که برگردان متون از زبان های اروپایی به یکدیگر را تا حدودی تسهیل نموده است؛ موضوع ترجمه شفاهی همچنان در ابتدای راه خود قرار دارد و حتی در کشورهای توسعه یافته هم که در زمان برگزاری همایش ها و نشست های بین المللی از مترجمان همزمان استفاده وسیعی به عمل می آید؛ این کار در ردیف دشوارترین وظایف و در عین حال از جمله پردرآمد ترین حرفه ها محسوب می شودامروزه ترجمه ماشینی متون در میان زبان های اروپایی کاربردی گسترده یافته است و برنامه ها ی بسیاری هم برای آن تهیه و تدوین شده است ولی در رویکرد به زبان فارسی؛ این کار به دلایل متعدد بسیار دشوار به نظر می رسد .غنا و انعطاف پذیری بی حد و حصر زبان فارسی، هم در گفتار و هم در نوشتار، تاکنون اجازه پیشرفت در استفاده از ترجمه ماشینی در زبان فارسی را نداده است و باعث شده است که تلاش ها در این مسیر هنوز در ابتدای راه خود باشد و این کار مستلزم برنامه ریزی های رایانه ای بسیار گسترده و پیچیده ای ست که در عین حال نکات فراوان وگوناگون زبان فارسی را هم پوشش دهد.

خطاهای ترجمه

نمونه هایی از خطا های ترجمه

علت بسیاری از خطاهایی که در ترجمه رخ می دهد، ناآشنایی یا بی توجهی به اصول ترجمه است؛ یعنی تسلط بر زبان مبدا وزبان مقصد، آشنایی با موضوع و مساله امانت در ترجمه.

ترجمه گزینشی و یا آزاد از دیگرمسایلی است که باعث اشتباه در ترجمه می شود. به گفته کارشناسان و صاحب نظران امر ترجمه، هر جمله ای که توسط نویسنده یا متکلم بیان می شود حتما در یک موقعیت و بافت اجتماعی قرار می گیرد و ویژگی هایی بر آن حاکم است و به هیچ وجه نمی تواند در خلاء اجتماعی ایجاد بشود از این رو ترجمه گزینشی و یا آزاد در مواردی تاثیر منفی بر صحت و درستی کل مطلب دارد و آن را زیر سوال می برد.

روش زبان میانجی در ترجمه ماشینی

در این متن زبان مبدا به نمایشی انتزاعی تجزیه میشود و سپس متن زبان مقصد؛ مستقیما از آن تولید می گردد. از آنجا که نمایش میانی حالتی خنثی نسبت به دو زبان مبدا و مقصد دارد آن را زبان میانجی می گویند.

در آغاز این تصور یا امیدواری وجود داشت که بتوان یک زبان میانجی همگانی به وجود آورد که برای همه ی زبان های طبیعی حالت میانجی داشته باشد؛ اما امروزه چنین هدفی دنبال نمیشود. با این حال رویکرد زبان میانجی برای سیستم های چند زبانه جذاب تر است. در چنین سیستم هایی هر بخش تجزیه از بخش های دیگر جداست و زبان های مقصد تاثیری بر فرایند تجزیه نخواهند داشت. هدف تجزیه؛ به دست آوردن نمایشی از زبان میانجی است. در نتیجه افزوده شدن هر زبان به سیستم؛ تنها به دو بخش تازه یعنی تجزیه و تولید نیاز خواهد داشت.

به سخن دیگر ؛ اگر تعداد زبان های سیستم ترجمه ماشینی دو سویه؛ n باد؛ لازم است که n بخش تجزیه و n بخش تولید و تنها یک زبان میانجی تولید گردد.

از معایب روش زبان میانجی؛ تعیین چنین زبانی حتی برای دو زبان نسبتا نزدیک به هم است و یافتن یا ساختن یک زبان میانجی همگانی عملا غیر ممکن بوده است.


منبع
مصطفی عاصی

روش مستقیم در ترجمه ماشینی

این روش دارای هیچ مرحله ی میانی در فرایند ترجمه نیست. دلایل چندی برای سادگی و تا حدی سطحی بودن این روش می توان برشمرد از جمله نداشتن زمینه ی قبلی (نسل اول ترجمه ماشینی است) و امکانات بسیار محدود رایانه ای دهه ی ۵۰ و اوایل دهه ی ۶۰ و امکانات نرم افزاری و برنامه نویسی بسیار ابتدایی در مقایسه با پیشرفت های بعدی.

زبان مقصد <----------- ترجمه مستقیم ---------- زبان مبدأ



منبع
مصطفی عاصی

روش ها و پروژه های مهم ترجمه ماشینی

طراحان هر سیستم ترجمه ماشینی با توجه به نیازها و هدف های خود ناگزیرند از میان گزینه های گوناگون در بخش های نظری و طراحی؛ دست به انتخاب بزنند؛ برخی از مراحل گزینش عبارتند از :


- سیستم ترجمه دو زبانه یا چند زبانه و در مورد دو زبانه تک سویه یا دو سویه

- روش مستقیم؛ روش انتقالی یا روش زبان میانجی

- محیط رایانش گسسته(بدون دخالت انسان) یا پیوسته(محاوره ای با دخالت انسان)

- روش های متفاوت سازماندهی داده های واژگانی

- رویکردهای نظری زبان شناختی گوناگون


منبع
مصطفی عاصی