
یکى از روش هاى مؤثر براى یادگیرى و حفظ کردن مطالب ، استفاده از جعبه
لایتنر است .در اینجا نحوه کار با این جعبه را توضیح مى دهیم و امیدواریم
شما با استفاده از این ابزار ساده و سودمند، بر یادگیرى خود بیفزائید و در
زمان محدودتر باکیفیت بهتر مطالب بیشترى را به خاطر بسپارید.
جعبه یادگیرى لایتنر:
این وسیله توسّط محقّق اتریشى آقاى "
سباستین لایتنر" طراحى شده است ، لایتنر در واقع روش علمی یادگیری است که
بر مبنای آن آموختهها از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل میشوند..
این روش به گونه اى انجام مى گیرد که شما احساس یک تفکّر سخت یا تکرارهاى
خسته کننده نخواهید کرد انسان وقتى ازکارى لذّت ببرد دیگر احتیاجى نیست تا
خود را مجبورکند به آن بپردازد بلکه خود به خود به طرف آن می رود.
اساس علمی :
در مجموع، این روش گاترین روش تکرار را برای
انتقال به حافظهٔ بلند مدّت پیشنهاد میکند؛ ابینگ هاوس روش مرور را برای
تثبیت کردن آن در حافظهٔ بلند مدّت پیشنهاد میکند، و اسکینر با یک تیر هر
دو نشان را میزند.
قانون همه چیز یا هیچ چیز آقای گاترین و تداعی تکرار:
این دانشمند میگوید "اگر چه ممکن است یک درس که از مطالب زیادی تشکیل شده
را به طور ناقص (مثلاً ۷۰٪) یاد بگیریم، اما یک مطلب (مثلاً معنی یک لغت)
را ممکن نیست ناقص(مثلاً ۷۰٪) یاد بگیریم. یا کامل(یعنی ۱۰۰٪) یاد میگیریم،
یا اصلاً یاد نمی گیریم(یعنی ۰٪) پس یک لغت لازم است دائم تکرار شود تا به
حافظهٔ بلند مدت منتقل شود.
پاداشهای فوری اسکینر:
بوریس فردریک اسکینر با آزمایشهایی علمی نشان داد «هرگاه به یک رفتار
بلافاصله و به صورت آنی پاداشی داده شود آن رفتار تکرار خواهد شد.» لذا هر
بار که شما به معنای لغتی پرسیده شده را صحیح جواب دهید، احساس رضایتی که
بلافاصله ایجاد میشود شما را به ادامهٔ این کار تشویق میکند، تمرکز شما را
بر کار افزایش میدهد و شما را به موضوع علاقه مند میکند. اینها همان عوامل
ارتقاء بازده یادگیری اند.
قاعده منحنی فراموشی ابینگ هاووس:
ابینگ هاووس نشان داد ۲۰ دقیقه پس از حفظ کردن مقداری واجهای بی معنا ۸۰٪
آنها فراموش میشوند و بقیه هرگز فراموش نمیشوند. ضمناً سرعت فراموشی ابتدا
سریع است و به مرور کند میشود و وقتی ۲۰٪ مطالب در خاطر ماند صفر میشود.
ضمن اینکه مرور مطالب قبلاً حفظ شده باعث کاهش این سرعت به نصف و حتی بهتر
از آن (در صورت خوب حفظ کردن) میگردد. لذا اگر معنی لغتهای زبان خارجی را
که چندان هم بی معنا نیستند حفظ کنیم، این روند فراموشی بیش از یک روز طول
میکشد و با پنج بار مرور موفّق به مقدار ناچیزی میرسد و در صورت کاربردی بودن، مادام العمر در ذهن خواهد ماند.

مزایاى این وسیله :
* از تکرارهاى غیر ضرورى جلوگیرى مى
کند، به عبارتى دیگر شما براى آنکه مطلبى را از حافظه کوتاه مدت به بلند
مدت منتقل کنید نیازمند تکرارهاى مکررهستید، اما وقتى یک صفحه را براى
چندمین بار مطالعه می کنید مطالبى را که بلد هستید مجددا مى خوانید در
صورتیکه دیگر لزومى به تکرار آن نیست و تکرار بى جهت آن باعث اتلاف وقت و
انرژى، بى حوصلگى و در نتیجه دلزدگى شما مى شود اما جعبه لایتنر فقط مطالب
چموش و رام نشدنى را شکارکرده و ما را وادار به تکرار آن مى کند.
* اگر شما آنرا براى مدتى هم رها سازید هیچ اختلالى درکار یادگیرى ایجاد
نمى شود جز آنکه مجبور مى شویدکارت ها را بار دیگر مرور کنید. البته توصیه
ما این است که کار را به طور منظم ادامه دهید.
* با گرفتن امتیاز و مشاهده پیوسته موفقیت ، یادگیرى براى شما از یک حالت خسته کننده به یک بازى لذت بخش و دل نشین تبدیل مى شود.
چگونه از جعبه لایتنر استفاده کنیم ؟
جعبه لایتنر یک قوطى دربازاست که ازپنج قسمت تشکیل مى شود. (شکل زیر )

عرض قسمت هاى مختلف به ترتیب یک ، دو ، چهار ، هشت و پانزده سانتی متراست .
این جعبه را مى توانید خودتان با مقوا و مثلا از قوطی پودر لباس شویى،کفش و
... درست کنید، یا اینکه جعبه آماده را از بیرون خریداری کنید.
این روش را مى توانید براى یادگیرى لغات زبان انگلیسى، فارسى، عربى و یا
هر فرمول یا مطلب درسی فرارى که مى خواهید به خاطر بسپارید به کارگیرید.
هر موضوع یاد گرفتنى را روى یک برگ کاغذ (فیش ) مى نویسید. دقّت کنید که
روى هر فیش یک موضوع یادگرفتنی را بنویسید.یعنى لغت را در یک روی کاغذ و
جواب آن رادر روی دیگر برگه مى نویسید. در روى یک برگه بیش از یک موضوع
راننویسید. مى توانید در یک روى برگه مثلا سمت چپ یک موازنه شیمیاى را
بنویسید و در پشت آن نتیجه و سمت راست موازنه رابنویسید هم چنین مى توانید
براى فرمولهاى فیزیک یا ریاضى یا مطالب درس زیست شناسی و به طورکلى براى هر
یک از مطالب حفظ کردنى این روش را به کارگیرید. البته تا به حال بیشترین
استفاده از این روش در مورد یادگیرى واژه هاى زبان بوده است .
مراحل کار:
1 - روز اول : تعدادى از برگه ها (فیش ها) را
تکمیل می کنید و پس از اینکه هر دو روى برگه را یکى دوبار مرور کردید برگه
ها را در خانه اول جعبه قرار دهید. مى توانید هر روز، ده پانزده یا تعداد
بیشترى برگه آماده نمائید. شاید در بعضى روزها هم برگه اى تهیه نکنید.
2 - روز دوم : ابتدا برگه هایى راکه دیروز تهیه کرده بودید از خانه اول
بردارید. سوال ها را از روى برگه بخوانید و سعى کنید جواب ها را به خاطر
بیاورید آنهایى راکه بلد نبودید مجددا در خانه اوّل قرار دهید وآنهاى راکه
بلد بودید به خانه دوم منتقل کنید و پشت این برگه ها یک کاغذ رنگى با
ارتفاع بیشتر قرار دهید.در پایان ، برگه هایى راکه در روز دوم براى اولین
بار تهیه کرده اید در خانه اوّل قرار دهید.
3 - روز سوم : به برگه هاى خانه دوم دست نمی زنید زیرا خانه دوم هنوز
تکمیل نشده است و ظرفیت دوگروه برگه را دارد. پس باز هم از برگه هاى خانه
اول شروع مى کنید و برگه هاى را که جواب سوالاتشان را بلد هستید به خانه
دوم منتقل می کنید و درپشت کاغذ رنگى قرار مى دهید تا این برگه ها با برگه
هاى روز گذشته مخلوط نشود. برگه هاى که پاسخشان را بلد نیستید به همراه
برگه های جدیدى که امروز تهیّه کرده اید در خانه اوّل قرار دهید.
4 - روز چهارم :
الف ) امروز ابتدا از خانه دوم شروع مى کنید زیرا خانه دوم ظرفیت دوگروه
برگه را دارد و ظرفیت آن، روز قبل تکمیل شده است . ولى فقط برگه هاى ردیف
جلوتر را برمى دارید. (یعنى برگه هایى که جلوى کاغذ رنگى قرار دارند )
سؤالات روى این برگه ها را مطالعه مى کنید و اگر جواب درست دادید برگه ها
را در داخل خانه سوم و در ابتداى آن قرار مى دهید و پشت این برگه ها یک
کاغذ رنگى با ارتفاع بیشتر قرار مى دهید تا فاصله گذارى مشخص شود ضمنا برگه
هاى باقى مانده در خانه دوم را جلوتر مى برید وکاغذ رنگى را در پشت این
برگه ها مى گذارید.
ب ) سپس به خانه اول برگردید و برگه هاى آ ن را بردارید و آنهایى را که بلد هستید در خانه دوم و پشت کاغذ رنگى قرار می دهید.
ج ) برگه ها یى که پاسخ آ نها را بلد نیستند و همچنین برگه هاى جد ید راکه تهیه کرده ا ید در خانه اوّل مى گذارید.
5. خانه سوم براى چهارگروه برگه در نظر گرفته شده و باید چهار روز صبر
کنید تا ا ین قسمت تکمیل شود البته هر روز پس از ورود برگه ها از خانه دوم
به خانه سوم پشت این برگه ها یک کاغذ رنگى مى گذارید تا قسمت سوم هم به
تدریج و پس از چهار روز تکمیل شود.
6. خانه چهارم جاى هشت گروه برگه را دارد و هشت روز پس از ورود اوّلین
برگه ها پر خواهد شد. خانه پنجم جاى پانزده گروه برگه را دارد و پانزده روز
پس از ورود اولین برگه ها به ا ین قسمت تکمیل مى شود. یعنى اگر شما در
کارتان وقفه اى نینداز ید 30روز طول خواهد کشید تا هر 5 قسمت جعبه لایتنر
تکمیل شود. توجه دارید که بین هر دو گروه برگه یک کاغذ رنگی با ارتفاع
بیشترقرار مى دهید تا برگه هاى مربوط به روزهاى مختلف با یکد یگر مخلوط
نشوند از روز سی و یکم به تدر یج برگه ها از داخل جعبه خارج مى شود و شما
مى توانید این برگه ها را بایگانى نمائید زیرا پس از 5 بار تکرار موفقیت
آمیز هر برگه در زمان های متفاوت مى توانید مطمئن باشیدکه آ ن موضوع را
براى همیشه فراگرفته اید و هیچگاه آ نرا فراموش نخواهید کرد.
نتیجه : به ا ین ترتیب شما با روشى که شبیه بازى انفرادى است و در اوقات
فراغت مى توانید باکمترین میزان اتلاف وقت آ نچه را که یادگیرى اش برا یتان
مشکل تر است بیشتر تکرار کنید و زود تر و بهتر و براى همیشه به خاطر بسپار
ید و آ نچه را که زود تر یاد مى گیر ید فقط با 5 بار تکرار براى همیشه
فرا بگیرید.
تذکر: روش استفاده صحیح از جعبه لایتنر به همین ترتیبى است که در ا ین
نامه توضیح داد یم امیدوار یم شما نیز با به کارگیرى ا ین روش در حفظ کردن و
به خاطر سپارى مطالب درسى موفق شوید.
یک نکته مهم : در هر مرحله که به سوال یک برگه نتوانستید جواب دهید باید آن برگه را به اوّلین خانه برگردانید.
منابع:
1 -

2 - سایت ویکی پدیا
5 - فروردینماه - 1392 ساعت 09:13 ب.ظ