براساس آخرین گزارش آماری كتابهای منتشر شده، كه
هر سال از سوی خانه كتاب ایران اعلام میشود؛ سال گذشته بیش از ۶ هزار عنوان كتاب برای كودكان و نوجوانان به چاپ رسیده كه از این تعداد
نزدیك به ۲۵۰۰ عنوان چاپ اول بوده اند.
۸۰۰ عنوان از كتابهای چاپ اول، كتابهای ترجمهای
حوزه كودكان و نوجوانان هستند كه اغلب مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته و به چاپ مجدد
رسیدهاند. با وجود آنكه در این آمار هم تعداد كتابهای تالیفی بیشتر است؛ نمیتوان
اهمیت كتابهای ترجمه و گستردگی مخاطبان آنها را نادیده گرفت. عاملی كه اهمیت بررسی
معیارهای ترجمه را دوچندان میكند.
محبوبه نجفخانی با اشاره به علاقه كودكان و نوجوانان
به كتابهای ترجمه میگوید: «من چند سال است كه در كتابخانههای مدارس با بچهها درباره
كتابهای جدید بحث میكنم. متاسفانه گاه كتابهایی به دست آنها میرسد كه مطالب آن
برای گروه سنی كودك و نوجوان قابل فهم نیست. به نظر من گاه مترجم متوجه منظور نویسنده
نشده و نتوانسته تصویر ذهنی نویسنده را به مخاطب منتقل كند. در حالی كه انتقال خوب
یا بد این فضای ذهنی، شناخت مترجم از زبان فارسی و زبان اصلی كتاب را نشان میدهد.»
مترجم باید فضای ذهنی را منتقل كند
این عضو شورای كتاب كودك و نوجوان درباره وضعیت
ترجمه در ایران معتقد است: «ترجمههای بد اغلب از مترجمانی است كه بدون شناخت از ادبیات
كودك و نوجوان، به ترجمه آثار این حوزه میپردازند. ممكن است آنها مترجمان خوبی در
عرصه آثار بزرگسالان باشند، اما نتوانند اثر خوبی برای كودكان و نوجوانان ترجمه كنند.
متاسفانه یكی از مشكلات ترجمه در كشور ما این است كه ترجمه آثار كودك و نوجوان آسان
گرفته میشود. در حالی كه ترجمه برای كودكان پیشدبستانی و دبستانی، نوجوانان و بزرگسالان
تفاوتهایی دارد. حتی ویراستار این كتابها نیز باید ادبیات این چهار گروه سنی را به
خوبی بشناسد.» مشكل
بازیهای نهایی نجفخانی،
همچنین معتقد است: «یك مترجم خوب باید با ساختار زبان فارسی و زبان مبداء آشنا باشد،
چون گاه در زبان انگلیسی جملات به گونهای نوشته شدهاند كه ترجمه صرف آنها مخاطب را
سردرگم میكند. به طور مثال در ادبیات كودكان، بازیهای زبانی زیاد است و مترجم نمیتواند
ترجمه همان واژههای متن اصلی را بنویسد، بلكه میتواند از گنجینه لغات فارسی استفاده
كرده و بازی زبانی جدیدی بیافریند .تنها در این شرایط است كه مترجم، مخاطب كتاب را
از دست نمیدهد.» ترجمه
كار سادهای نیست این
مترجم درباره وضعیت فعلی ترجمه آثار كودكان و نوجوانان معتقد است: «تعداد كمی از مترجمان
در كارشان دقت عمل دارند اما عدهای نیز بدون شناخت از اصول ترجمه و تنها پس از رفتن
به چند كلاس زبان، كتابهای كودكان و نوجوانان را برای ترجمه انتخاب میكنند. چون به
نظرشان ترجمه آثار كودكان آسان است. در حالی كه استادان ما در قدیم، پس از رفتن به
دانشگاه و خواندن ادبیات تطبیقی به ترجمه كتاب میپرداختند. بنابراین با توجه به امكاناتی
كه امروز در اختیار مترجمان جوان قرار دارد، میتوان از آنها انتظار داشت كه حتی كارهای بهتری نسبت به مترجمان قبلی ارائه دهند». -روزنامه تهران امروز- برای دوستانی که به ترجمه علاقه دارند چند نرم افزار کمکی معرفی میکنم: دیکشنری Babylon این مترجم چند زبانه می تواند از هر برنامه ای لغات مورد نظر شما را گرفته و ترجمه کند. برای اینکه دائره لغاتش بالاتر برود باید فایل های مربوط به آن زبان و آن زمینه مورد نظر را نصب کنید. برای مثال اگر می خواهید کلمات تخصصی پزشکی را ترجمه کنید باید فایل مربوط به آن را روی Babylon نصب کنید. مترجم Babylon همچنین اگر از موبایل خود برای ترجمه استفاده می کنید برنامه های مناسبی در این زمینه وجود دارد که می توانید از زیر تهیه کنید. دیکشنری برای موبایل |