اشتراک

مفهوم اشتراک به شباهت های میان دو زبان مبدا و مقصد از جهات واژگانی؛ نحوی و معنایی اشاره دارد و در بر دارنده عناصری از متن مبدا است که در جریان ترجمه به عناصری نظیر در زبان مقصد تبدیل میشود. ترجمه ی این عناصر مشترک عمدتا نوعی جایگزینی عناصر واژگانی؛ نحوی و معنایی با عناصر نظیر در زبان مقصد است. به مثال زیر توجه کنید :

What are they? I asked.
science has not yet determined, he replied, undoubtedly having learned the phrase by rote. They were found, he continued in the same phony tone, in 1985 by louis pradier, Municipal councillor and knight of the Logion of Honour, and his trembling finger indicated the photograph.

پرسیدم : اینها چه هستند ؟

پاسخ داد : (علم هنوز معلوم نکرده است.) بی شک این عبارت را طوطی وار حفظ کرده بود. با همان لحن تصنعی بخ حرفش ادامه داد : لویی پرادیه ؛ عضو شورای شهر و شوالیه لژیون دونور و با انگشتی لرزان به عکس اشاره کرد؛ اینجا را در سال ۱۸۹۵ پیدا کرد.

(فرزانه طاهری؛ ترجمه ی داستان کوتاه بازدید از موزه)


در مثال فوق در سطح واژگان در غالب موارد تناظر یک به یک بین متن اصلی و متن ترجمه شده وجود دارد اما در سطوح دیگر؛ مثلا در سطح نحو هر چند در مواردی اشتراک وجود دارد؛ مثل ترجمه ی ماضی نقلی به ماضی نقلی (علم هنوز معلوم نکرده است)؛ در ترجمه تغییراتی بوجود آمده است. برای مثال (پرسیدم) قبل از جمله ی نقل شده آمده؛ با دو مورد جمله ی مجهول در ترجمه به جمله ی معلوم تبدیل شده یا جای عبارت and his trembling.... در ترجمه عوض شده است. در سطح معنایی نیز صفت (طوطی وار) هر چند از لفظ rote بر می آید؛ در ترجمه به نحوی بارزتر مشخص شده است. در ترجمه ی متن فوق؛ مترجم تمامی علایم سجاوندی را به ترجمه منتقل کرده است؛ بنابراین در سطح علایم سجاوندی نیز در تمامی موارد تناظر یک به یک بین متن اصلی و ترجمه وجود دارد.

عناصر مشترک از متنی به متن دیگر و از مترجمی به مترجم دیگر فرق می کنند. عنصری لغوی یا نحوی یا معنایی که در ترجمه س متنی خاص عنصری مشترک به حساب می آید در ترجمه ی متنی دیگر لزوما چنین نیست. هر جمله حاوی عناصر واژگانی؛ نحوی و معنایی است و لذا اشتراک ممکن است در هر یک یا در تمامی سطوح واژگانی؛ نحوی و معنایی دیده شود. به عبارت دیگر جملات متن اصلی و ترجمه ی آنها ممکن است در یک سطح مثلا در سطح واژگان شبیه باشند اما در سطح نحو یا در سطح معنا شبیه نباشند. در غالب ترجمه ها به خصوص در ترجمه های ادبی؛ درصد موارد مشترک به مراتب بیشتر از موارد غیر مشترک است و روشی که مترجم برای ترجمه ی متنی خاص در نظر می گیرد بر درصد موارد مشترک یا متناظر تاثیر می گذارد.



منبع
ترجمه ی متون ادبی نوشته ی دکتر خزاعی فر